تگزاپون

تگزاپون یا تگزاپن چیست؟

تگزاپون با نام علمی سدیم لوریل اتر سولفات (sodium lauryl ether sulfate)، یکی از پرکاربردترین مواد اولیه صنعتی است که در شوینده ها، محصولات بهداشتی و انواع تمیز کننده در صنایع مختلف استفاده می‌ شود. این ترکیب، ساختاری زنجیره‌ای دارد و در واقع یک نوع نمک سدیم به شمار می رود.

نمک های سدیم لوریل سولفات با ساختارهای مختلف از زمان های قدیم برای تولید شوینده ها و محصولات تمیز کننده استفاده می ‌شدند؛ برخی از آنها موثر شناخته شدند؛ تحقیقات درباره اثرات مفید یا مضر این ترکیب شیمیایی همچنان ادامه دارد. برخی از نمک های سدیم لوریل سولفات، اثرات نامطلوبی را نشان دادند، چون برای پوست مضر بودند و باعث تحریک آن می‌شدند؛ برخی دیگر از نمک ها از این گروه مواد شیمیایی چندان خطرناک نیستند، اما به تدریج با نمونه های سالم تر جایگزین شدند.

از خانواده های نمک سدیم لوریل سولفات، ترکیبی با نام سولفات سدیم لوریل یا SLS، یک ترکیب نسبتاً محلول در آب است و برای شوینده ها، ضخامت و غلظت ایجاد می ‌کند؛ اما اثرات جزئی در تحریک پوست دارد. به همین دلیل است که سدیم لوریل اتر سولفات یا همان تگزاپون جایگزین آن شد. نقش این ترکیب در تولید شوینده ها بسیار شناخته شده است.

ویژگی هایی که همه ما از شوینده ها می‌شناسیم شامل تولید کف فراوان و قدرت تمیز کنندگی بالا است. SLES، این چنین خصوصیاتی را دارد. این ترکیب شیمیایی صنعتی، سازگار با محیط است و در انواع شوینده ها نظیر شامپو، مایع ظرفشویی و مایع دستشویی به کار می رود. به دلیل اینکه این ماده هیچ تحریک یا حساسیتی برای پوست ایجاد نمی کند و قیمت مناسبی دارد، تقریباً اکثر صنایع شوینده از آن به عنوان ماده اولیه تولید محصولات خود بهره می برند.

با توجه به تفاوت هایی که از نظر کاربرد بین ماده صنعتی تگزاپون و SLS عنوان کردیم، وقتی می خواهید شوینده مناسب را بخرید، حتماً به ترکیبات به کار رفته در آن توجه کنید. اگر چه SLES، متداول ترین ماده اولیه در این محصولات است، اما برخی از تولیدکنندگان، از این SLS استفاده می‌کنند و این موضوع را به اطلاع مشتریان نمی ‌رسانند!! بنابراین اگر از محصولات معتبر استفاده کنید، مطمئن هستید که مواد اولیه به کار رفته در فرمولاسیون شوینده ها از هر نظر، سالم است و هیچ تحریک یا حساسیتی برای پوست شما به وجود نمی آورد.

اثرات سولفات در محصول شیمیایی تگزاپن باعث می‌ شود که شوینده ها خاصیت کف کنندگی، امولسیون کنندگی و پاک کنندگی قوی تری داشته باشند. همانطور که از ساختار سولفات می توان متوجه شد، این ترکیب حاوی عنصر گوگرد است که به طور مضاعف در شوینده ها دیده می شود.

انواع شامپو و مایع دستشویی که با استفاده از  نمک های سدیم لوریل اتر سولفات تولید شده ‌اند، شرایط پوست را در حد متعادل نگه می دارند. شستن موی سر با شامپوهای تهیه شده با این ماده اولیه به تنظیم چربی پوست سر و موها کمک می ‌کند و باعث می ‌شود که ریشه مو تقویت شود؛ از ریزش مو جلوگیری می کند و بیماری های پوستی را نیز به حداقل می رساند.

نمک های سدیم سولفات به قدری تأثیرگذار هستند که نه تنها در شوینده های خانگی بلکه در شوینده ها و تمیز کننده های صنعتی نیز استفاده می شوند. بسیاری از محلول ها و مواد شوینده که برای قطعات صنعتی یا ماشین آلات صنعتی به کار می روند، حاوی همین نمک های پرکاربرد هستند.

جدول مشخصات فیزیکی و شیمیایی تگزاپون

نام: تگزاپون / تگزاپن / سدیم لوریل اتر سولفات

نگاهی بر خواص و ویژگی های تگزاپون

همانطور که در شکل ساختاری بالا مشاهده می کنید، ترکیب تگزاپون، یک نمک سولفات سدیم با زنجیره بلند هیدروکربنی است. این ساختار را بارها در مولکول های دیگری مشاهده کرده‌ایم که به آنها سورفکتانت گفته می شود. در ساختار مولکولی SLES، یک آنیون سولفات و یک کاتیون سدیم مشاهده می کنید. همین باعث شده که به آن، نام سورفکتانت آنیونی را بدهند. در واقع بنیان این مولکول، یک سولفات با بار منفی است که می ‌تواند از یک طرف با مولکول های آب پیوند بدهد؛ و از طرف دیگر که زنجیره هیدروکربنی است، مولکول های نامحلول در آب یا همان آلودگی ‌ها را احاطه کند. ترکیب شیمیایی SLES، جزء اصلی انواع شوینده ها و تمیزکننده ها است. متداولترین غلظتی که در بازار برای این ترکیب خرید و فروش می ‌شود، تگزاپون ۷۰ درصد است، اما در برخی کاربردها از غلظت 30 درصد هم استفاده می شود. انتخاب بین هر دو گزینه به نوع کاربرد و نوع محصولات شوینده بستگی دارد. تمام محصولاتی که با این ماده اولیه تولید می‌ شوند در برابر شرایط تجزیه بیولوژیکی مقاوم هستند و در آب‌ های سخت هم به خوبی عمل می کنند. شوینده های تهیه شده با SLES در آب های سخت که یون های کلسیم و منیزیم بیشتری دارد، به خوبی کف می کنند و قدرت تمیز کنندگی خود را همچنان دارند.در مراجع مختلف درباره ترکیب شیمیایی تگزاپون اسامی مختلفی عنوان شده است. نباید این اسامی را با ترکیب سدیم لوریل سولفات که به اختصار SLS  نشان داده می شود اشتباه بگیرید. برای درک بهتر و مقایسه بین SLS و SLES ، جدول زیر را آماده کرده ایم:

روش‌های تولید تگزاپون

تگزاپون از ترکیب دودسیل الکل و در اثر واکنش شیمیایی اتوکسیلاسیون تهیه می‌شود. این ترکیب در مقیاس صنعتی از دو منبع روغن نارگیل یا روغن هسته خرما حاصل می شود. اتوکسیلات تولید شده در این واکنش، ابتدا به یک نیم استر تبدیل شده و سپس به نمک خنثی سدیم تبدیل می گردد.

مهمترین کاربردهای تگزاپون در صنایع چیست؟

ترکیب شیمیایی تگزاپون تنها به یک منظور استفاده می شود اما در صنایع مختلف کاربرد دارد. هدف از استفاده سدیم لوریل اتر سولفات در محصولات شوینده، کمک به افزایش قدرت پاک کنندگی و اثرگذاری آنها برای رفع هرگونه آلودگی می باشد. SLES در تهیه انواع شامپوها، مایع دستشویی، شوینده های صورت، انواع مایع ظرفشویی، شوینده های صنعت رنگرزی و صنایع دباغی چرم به کار می رود. این ترکیب نمک سولفات به عنوان یک روان کننده و چربی زدا در صنایع چرم و صنایع نفت کاربرد دارد. تمام این خصوصیات به واسطه ساختار مولکولی است که این ترکیب ارائه می دهد.

نمک تگزاپن یا سدیم لوریل اتر سولفات یک ماده فعال است که با غلظت مشخص می‌ تواند آلودگی ها را به طور موثر برطرف کند؛ حتی اگر مقدار آب شستشو بسیار اندک باشد. از این ماده در تولید ژل شستشو دهنده، فوم شوینده و برخی لوازم آرایشی استفاده می شود.

نمک سدیم لوریل اتر سولفات به خودی خود یک ترکیب شیمیایی سالم است اما به یاد داشته باشید کسانی که به مدت طولانی با آن سر و کار دارند ممکن است اثراتی نظیر تحریک پذیری پوست، قرمزی پوست و خارش پوست را تجربه کنند. وقتی این ترکیب شیمیایی در محصولات شوینده خانگی یا حتی صنعتی پس از استفاده وارد سیستم فاضلاب می شود، به راحتی در تصفیه خانه ها می توان آن را  حذف کرد، بنابراین برای محیط زیست آلودگی ایجاد نمی کند. متداول ترین روش حذف این آلاینده در تصفیه خانه ها، استفاده از روش بی هوازی و مخازن ضدعفونی است.

نگاهی بر خرید و فروش تگزاپون در بازار

همانطور که مشاهده می کنید با توجه به تولید طیف وسیعی از شوینده ها و تمیز کننده ها، انتظار می‌رود مقدار مصرف تگزاپون برای صنایع تولید کننده بسیار زیاد باشد. خرید و فروش سدیم لوریل اتر سولفات ۳۰ درصد (تگزاپون صدفی) و ۷۰ درصد با استقبال خوبی مواجه است. این ترکیب شیمیایی با نام های متداول در بازار خرید و فروش می ‌شود؛ مثلاً ممکن است شما با نام تگزاپون صدفی، تگزاپن ۷۰ درصد یا تگزاپون مایع مواجه شوید. البته حالت نیمه مایع هم از آن یافت می‌ شود که برای کاربردهای خاص مناسب است.

میزان استقبال از خرید سدیم لوریل اتر سولفات برای صنایع شوینده تعیین می ‌کند که قیمت تگزاپون در بازار چقدر نوسان داشته باشد. از آنجایی که حجم زیادی از این ماده اولیه صنعتی وارداتی است، بنابراین در کنار تولید کنندگان داخلی می توان قیمت فروش را در حد استاندارد تعدیل کرد.

اگر جزو صنایعی هستید که حجم زیادی از سدیم لوریل اتر سولفات را برای تولید محصولات مصرف می‌ کنید، حتماً انبارهای خود را خشک و خنک نگه دارید؛ سیستم تهویه قوی برای انبار در نظر بگیرید و از همه مهمتر، بشکه های این ماده باید در بسته و مهر و موم شده باشند؛ پس از هر بار استفاده، درب بشکه ها را باید محکم ببندید. از چرخاندن و پرتاب کردن بشکه ها روی زمین خودداری کنید. بشکه های حاوی سدیم لوریل اتر سولفات نباید در مجاورت مواد اشتعال زا و قابل احتراق  نگهداری شوند. به کارگران خود آموزش دهید که چگونه با این مواد شیمیایی کار کنند و از دستکش، لباس کار، عینک و ماسک هنگام کار کردن با آن استفاده نمایند.

از جمله شرکت های بزرگ تولید کننده تگزاپون می توان به تگزاپون پاکسان، تگزاپون محب، تگزاپون پرژک، تگزاپون پدیده شیمی و تگزاپون پاکنام اشاره کرد.